We herkennen het allemaal wel. We zoeken een nieuwe medewerker/uitzendkracht en hebben alle wensen op een rijtje gezet. Het wordt een behoorlijke lijst. We zoeken de beste eigenschappen bij elkaar. En soms vraag je je af of het wel realiseerbaar is. Het lijkt haast wel een schaap met vijf poten! Hoe zorgen we nu dat we toch een schaap met vier poten zoeken? Kan de wetenschap ons hierbij helpen?
Ja!
The Big Five
Voor persoonlijkheid is er één theorie die het beste wetenschappelijk onderbouwd is. De Big Five persoonlijkheidstrekken. Er zijn vijf dimensies:
- Neuroticisme versus stabiliteit
- Extraversie versus introversie
- Openheid voor ervaring (ook intellect) versus geslotenheid
- Consciëntieusheid (zorgvuldigheid/ordelijkheid) versus laksheid
- Vriendelijkheid versus antagonisme (tegenwerking)
Het lastige is dat deze schalen een continuüm vormen. Je bent vaak niet alleen extravert, maar ook wel een beetje introvert. Je bevindt je vaak tussen de twee uitersten. Je staat niet volledig open voor nieuwe ervaringen, maar sommige zaken wil je gewoon houden zoals ze zijn. Maar in personeelsadvertenties vergeten we dat. Dan zoeken we mensen die zeer empathisch zijn en emotioneel stabiel (goed onder druk kunnen werken). En die combinatie bestaat niet. Dat wordt dan een schaap met vijf poten. Je kan niet en zeer gevoelig zijn voor je omgeving (een aspect bij Neuroticisme) en zeer stabiel zijn en je niet door de buitenwereld laten beïnvloeden (het andere uiterste bij Neuroticisme; Stabiliteit). Het is het één of het ander. En dat geldt ook voor de andere dimensies.
Keuzes, keuzes…
Dus bij het samenstellen van een profiel voor een vacature moet je kiezen. Je moet compromissen sluiten. Als vriendelijkheid erg belangrijk is (gerichtheid op de ander), zoals bijvoorbeeld in de beroepen van coaches/HR medewerkers, moet je op de koop toenemen dat deze mensen de neiging hebben zichzelf weg te cijferen. En het moeilijk kunnen hebben in een competitieve omgeving.
Zo zijn creatieve mensen, mensen die openstaan voor veranderingen, over het algemeen minder ordelijk en voorspelbaar. En komen ze in een bureaucratische omgeving vaak niet goed tot hun recht. De creatieve geesten die worden aangenomen in een omgeving die vol met regels zitten, worden daar vaak binnengehaald om de boel op te peppen. Maar de ervaring is dat deze mensen niet lang standhouden in zo’n omgeving. Dat hoeft op zich geen probleem te zijn, ze kunnen hun uitwerking dan al binnen de organisatie gehad hebben.
Een voorbeeld
Zelf scoor ik hoog op Openheid voor verandering. Ik heb bijna 15 jaar bij ABN AMRO gewerkt, toch ook een echte bureaucratie. Ik heb veel veranderingen helpen doorvoeren. Veel pilots geleid. Zolang ik onder de radar bleef was dat geen probleem. Ik maakte er zelfs een behoorlijke carrière mee. Maar toen ik zou promoveren van Hoger kader naar Top kader, werd dat anders en zou ik me meer moeten conformeren aan de regels en het beleid van de bank. Dat was lastig voor me. Dit was het moment voor mij om de bank te verlaten en mijn eigen weg te gaan. Ook ik ben geen schaap met vijf poten.
Schapen met vijf poten bestaan niet. En als ze al worden geboren zijn ze geen lang leven beschoren. Zoek gewoon naar goede schapen met vier poten, daar kom je het verste mee. Die lopen het beste.
Michel Matthijsse, bedrijfsoverdrachten voor uitzendbureaus, detacheerders en HR-bedrijven.
