Ik zie een schreeuw om accountants. De personeelsadvertenties vliegen je om de oren! Dat is al jaren zo. Maar het gekke is: de salarissen gaan niet omhoog en van klanten wordt geen afscheid genomen. Het tekort is er gewoon. Niemand lijkt zich er echt druk om te maken. Ik wel.
De huidige werkdruk is niet goed voor de medewerkers. Het levert stress op. Dat leidt soms tot uitval en/of ontevreden klanten. Als gevolg daarvan verhuizen medewerkers naar een ander kantoor maar dat lost het probleem niet op: daar is het vaak hetzelfde.
Wat is er nu eigenlijk aan de hand in de sector? Ik neem u even mee.
Eén: Automatisering
Al jaren wordt verkondigd dat door automatisering het werk van (assistent-)accountants zal veranderen. De computer gaat het overnemen en dat gebeurt in toenemende mate. Maar zoals bij veel grote veranderingen merk je er in het begin niet zoveel van. Het is nu een jaar of tien bezig en heeft nog geen echt grote vlucht gemaakt. Er zijn wat arbeidsplaatsen verloren gegaan, maar er is genoeg werk dus dat komt goed uit. Echt grote verschuivingen zijn er nog niet en dat is verraderlijk, want er gebeurt echt wel wat. Ik denk dat deze verandering (automatisering) exponentieel om zich heen grijpt. En helaas anticiperen mensen over het algemeen slecht op exponentiële veranderingen.
Exponentiële groei
Neem het voorbeeld van het dubbelvouwen van een papiertje van 0,1 mm dik. Dat ga je steeds weer een keer dubbelvouwen. Niets aan de hand zou je zeggen. De eerste 6 vouwen betekenen niet zoveel, je merkt het nauwelijks, het pakketje is maar 1 cm dik geworden. Bij 20 keer dubbelvouwen is het pakket al een meter dik. En daarna gaat het snel. Bij 42 keer dubbelvouwen is de stapel bijna 440.000 kilometer dik. Dat kunnen we ons nauwelijks voorstellen; na maar 42 keer dubbelvouwen is het papier bijna zo dik als de afstand naar de maan (het bestaat dus ook niet dat je het 42 kan dubbelvouwen, maar we kunnen de effecten wel berekenen. Al moet ik toegeven dat ik er wel even mee heb zitten stoeien om de formule in Excel in te voeren, hoe simpel die ook is). We kunnen redelijk goed lineair denken, maar exponentiële veranderingen gaan ons bevattingsvermogen te boven.
De toekomst
Stel dat de automatisering in de accountancysector zich elk jaar verdubbelt (en dat is helemaal niet zo’n gekke veronderstelling), dan is dat na 10 jaar met een factor 1.000 toegenomen. Dan begin je de effecten wel te merken. Het zou me niets verbazen als we daar ongeveer zitten. Over 5 jaar automatisering zijn de rapen gaar. Dan is er een overcapaciteit.
Ik zou zeggen dat je iedereen die over 5 jaar niet in staat is om ander werk uit te voeren eens goed tegen het daglicht moet houden. Eens goed naar de employability moet kijken. Deze medewerkers moet je helpen te veranderen als ze nu nog geen 62 jaar oud zijn (ze moeten immers tot minstens 67 werken).
Twee: Onderbezetting
Veel kantoren hebben een onderbezetting van zo’n 5% schat ik in (af te leiden uit de personeelsadvertenties en de huidige omvang van de kantoren). Dat leidt tot structureel overwerken voor de bestaande medewerkers en tot ontevreden klanten die te lang op hun jaarstukken e.d. moeten wachten. Dus ontevreden klanten, stress, overspannenheid, en burn-out, hetgeen de werkdruk voor de resterende medewerkers verhoogt. Minder ziekte levert direct wat op: zo’n drie procent meer bezetting. Als we in die exponentiële groei van automatisering zitten hoeven we ons hier geen zorgen over te maken. Het werk verdwijnt harder dan de huidige tekorten aan personeel.
Drie: Competenties
Er worden andere competenties van accountants verwacht. Daar zit de crux. Veel accountants hebben die andere competenties om Trusted Advisor te worden niet. Femke Hogema schreef in 2018 al dat een accountant een ‘Winstadviseur’ moet worden. En Luuk Haegens is er met zijn MKS ook hard mee bezig om accountants andere competenties bij te brengen. Ook de huidige advertentiecampagne van de NBA wijst op die andere rol van de accountants. En niet in de laatste plaats besteden mijn collega’s en ik aandacht aan het uitvoeren van strategische analyses voor accountants in opleiding.
Maar het valt nog niet zo mee om die andere rol op te pakken. De goede niet te na gesproken overigens. Die zijn er ook. Enthousiast word ik wel van de aanpak van Grant Thornton (Denny ten Camp, Remco Worst) in Arnhem die een aanzet hebben gemaakt om het werk op te delen in vier kwadranten, elk met hun specifieke kenmerken en consequenties voor de betreffende medewerkers. En natuurlijk hoort in dit rijtje ook Mazars Nijmegen; Pieter Tra en Niels Raaphorst hebben het aangedurfd te experimenteren met bedrijfskundigen.
Conclusie?
Het personeelstekort in aantallen gaat zich vanzelf oplossen. Er komt een overschot. En dat is denk ik lastiger dan een tekort. Met het tekort hebben we in de branche leren leven, maar met een overschot hebben we geen ervaring. Een overschot aan ‘bean counters’, maar een tekort aan adviseurs die een klant echt kunnen helpen. Een mismatch dus. En voor ouderen wordt dat een drama. Nu is er op de arbeidsmarkt nauwelijks plaats voor hoog opgeleide 45-plussers die werkloos zijn.
Het advies
Besteed aandacht aan je medewerkers. Kijk eens met een frisse blik naar je organisatie. Schakel een organisatieadviseur in. De overheid stimuleert aandacht voor medewerkers momenteel met een subsidie tot wel 80%. Ga snel aan de slag of schakel ons in. Laat het personeelstekort niet omslaan in een stuwmeer van medewerkers die niet meer aansluiten bij de markt!
Bel of app ons. We helpen je de transitie te maken!
Michel Matthijsse, ‘leuker en beter werken in de Accountancy’ en bedrijfsoverdrachten in de Uitzendbranche.
